βασιλεύω
Μετάβαση στην πλοήγηση
Πήδηση στην αναζήτηση
Νέα ελληνικά (el)
[επεξεργασία]
Ετυμολογία
[επεξεργασία]
- βασιλεύω είμαι βασιλιάς < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική βασιλεύω.[1] Δείτε και βασιλεύς, βασιλιάς
- δύω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική βασιλεύω.[2] [3]
Προφορά
[επεξεργασία]
- ΔΦΑ : /va.siˈle.vo/
- τυπογραφικός συλλαβισμός : βα‐σι‐λεύ‐ω
Ρήμα
[επεξεργασία]
βασιλεύω, πρτ.: βασίλευα, στ.μέλλ.: θα βασιλέψω, αόρ.: βασίλεψα/εβασίλευσα, μτχ.π.ε.: βασιλευόμενος, μτχ.π.π.: βασιλεμένος
- είμαι ο βασιλιάς μιας χώρας και την κυβερνώ
- (για τον ήλιο) δύω [3]
- (μεταφορικά) για κάποιον που νυστάζει
- ↪ βασίλεψαν τα ματάκια του
- (μεταφορικά) παρακμάζω
- (μεταφορικά) για κάποιον που νυστάζει
- κερδίζω το φλουρί στη βασιλόπιτα
- ↪ Σ' όποιον έπεφτε ο παράς, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε»
Ταυτόσημο
[επεξεργασία]Εκφράσεις
[επεξεργασία]Συγγενικά
[επεξεργασία]Κλίση
[επεξεργασία]
Μεταφράσεις
[επεξεργασία]
είμαι βασιλιάςάλλες σημασίες
|
→ δείτε τη λέξη δύω |
Αναφορές
[επεξεργασία]
- ↑ βασιλεύω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
- ↑ βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
- ↑ 3,0 3,1 Εμμανουήλ (Μανόλης) Κριαράς (1937) «Βασιλεύει ο ήλιος», Αθηνά, τόμος 47. Ανατύπωση. Αθήνησι:Τύποις Παρασκευά Λεωνή, 1937, σελ. 79‑93. στο: Άπαντα Κριαρά, greek‑language.gr,(Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
ΣτΕ: Διεξοδική μελέτη ετυμολογιών για τη σημασία «δύω» του «βασιλεύω».
Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)
[επεξεργασία] Ετυμολογία
[επεξεργασία]- βασιλεύω < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική βασιλεύω
- Η σημασία «δύει ο ήλιος», μεσαιωνική, ίσως επειδή ο ήλιος πρώτα μεσουρανεί και μετά δύει[1] Δείτε και τις #Αναφορές.
Ρήμα
[επεξεργασία]βασιλεύω
- βασιλεύω (όπως στα νέα ελληνικά)
Άλλες μορφές
[επεξεργασία]Ρηματικοί τύποι
[επεξεργασία]- βασιλεύσεις
- βασιλεύουσα (μετοχή, η Κωνσταντινούπολη)
- ἐβασίλευσεν
Συγγενικά
[επεξεργασία]→ και δείτε τη λέξη βασιλεύς
Πηγές
[επεξεργασία]- βασιλεύω - Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα].
- για τη σημασία: «δύει ο ήλιος» δείτε #Αναφορές.
Αρχαία ελληνικά (grc)
[επεξεργασία] Ετυμολογία
[επεξεργασία] Ρήμα
[επεξεργασία]βασιλεύω
- είμαι βασιλιάς, κυβερνάω
- (+ γενική) είμαι βασιλιάς του/της (μέρος)
- παθητική φωνή: βασιλεύομαι: κυβερνιέμαι, υποτάσσομαι σε βασιλιά, σε νόμο
- (σπάνιο) ορίζω ως βασιλιά
- (ελληνιστική σημασία) είμαι κύριος ενός πράγματος (όπως, κατέχω χρυσό)
Πηγές
[επεξεργασία]- βασιλεύω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- βασιλεύω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
- ↑ βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
Κατηγορίες:
- Κληρονομημένες λέξεις από τα αρχαία ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα αρχαία ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Κληρονομημένες λέξεις από τα μεσαιωνικά ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα μεσαιωνικά ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Λήμματα με προφορά ΔΦΑ (νέα ελληνικά)
- Νέα ελληνικά
- Ρήματα (νέα ελληνικά)
- Ρηματικές φωνές (νέα ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (νέα ελληνικά)
- Μεταφορικοί όροι (νέα ελληνικά)
- Ελλείπουσες κλίσεις (νέα ελληνικά)
- Κληρονομημένες λέξεις από τα αρχαία ελληνικά (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα αρχαία ελληνικά (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Μεσαιωνικά ελληνικά
- Ρήματα (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Ρηματικές φωνές (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Αρχαία ελληνικά
- Ρήματα (αρχαία ελληνικά)
- Ρηματικές φωνές (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (αρχαία ελληνικά)
- Σπάνιες σημασίες όρων (αρχαία ελληνικά)
- Ελληνιστική σημασία για αρχαίες λέξεις
- Αντίστροφο λεξικό (ελληνικά)